Serbest zaman uygulaması; işçinin yapmış olduğu fazla çalışma yada fazla sürelerle çalışmalarda ücret yerine izin kullanması şeklinde yapılan uygulama olarak tanımlanabilir.
Bir çok işyerinde serbest zaman uygulaması yapılmakta, ancak Yasada belirtilen ilkelere aykırı uygulamalar nedeniyle işverenler daha sonra fazla çalışma yada fazla sürelerle çalışma ücreti ödemek durumunda kalmaktadır.
Uygulamadaki en büyük eksiklik işçilerden bu konuda talep olmamasına rağmen bu uygulamanın yapılması ve saate saat serbest zaman uygulanması yapılmasıdır.
4857 sayılı İş Kanununun 41. maddesinde “Fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma yapan işçi isterse, bu çalışmalar karşılığı zamlı ücret yerine, fazla çalıştığı her saat karşılığında bir saat otuz dakikayı, fazla sürelerle çalıştığı her saat karşılığında bir saat on beş dakikayı serbest zaman olarak kullanabilir. İşçi hak ettiği serbest zamanı altı ay zarfında, çalışma süreleri içinde ve ücretinde bir kesinti olmadan kullanır.” hükmü vardır.
Kanunun aradığı ilkelere göre serbest zaman uygulamasının yapıldığının kabulü için;
a) İşçi tarafından işverene yazılı olarak başvurulması,
b) Fazla çalışmalarda 1 saate karşılık 1 saat 30 dakika, fazla sürelerle çalışmalarda 1 saate karşılık 1 saat 15 dakika serbest zaman kullandırılması,
c) 6 (altı) ay zarfında kullandırılması,( 6 ay içerisinde kullandırmayan işverene 4857 sayılı Kanun’un 102. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi gereğince idari para cezası uygulanacaktır. 2021 yılı idari para cezalarına göre her bir işçi başına 450,00 TL)
ç) Çalışma süreleri içinde kullandırılması,
d) Aralıksız kullandırılması,
e) Bu sürelerde ücretinde bir kesinti olmaması,
f) Tatil ve izin günlerine denk getirilmemesi,
