İbraname nedir?

İbra Türk Dil Kurumu’na göre “Aklama Belgesi” olarak geçmektedir. Bu belge işverenler tarafından işten ayrılış dökümanlarının vazgeçilmezidir. İbranameler 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 420.maddesinde karşımıza çıkmaktadır. “İşçinin işverenden alacağına ilişkin ibra sözleşmesinin yazılı olması, ibra tarihi itibarıyla sözleşmenin sona ermesinden başlayarak en az bir aylık sürenin geçmiş bulunması, ibra konusu alacağın türünün ve miktarının açıkça belirtilmesi, ödemenin hak tutarına nazaran noksansız ve banka aracılığıyla yapılması şarttır. Bu unsurları taşımayan ibra sözleşmeleri veya ibraname kesin olarak hükümsüzdür.”Bahse konu kanunun 420.maddesinden anladığımıza göre ibranamenin şartları ;

  1. Yazılı olması,
  2. İş sözleşmesi sona ermesinden başlayarak en ay 1(bir) aylık bir sürenin geçmesi,
  3. Türünün ve miktarının açıkça belirtilmesi
  4. Alacakların noksansız ve banka kanalıyla yapılması
İbra Sözleşmelerinin Geçerlilik Şartları

İbraneme, çalışma hayatında sıkça karşılaşılan kavramlardan biridir. İş akdi sona eren/erdirilen çalışanlara işverenler tarafından imzalattırılan ibranamelerde nelere dikkat etmek gerekir? İşçiye imzalattığımız “tüm alacaklarımı aldım …vs” yazılı ibranamenin geçerliliği nedir? Bu şekilde imzalatılan ibranameler mahkemece dikkate alınmakta mıdır? İbranamenin imzalanma tarihi ne zaman olmalıdır?

İbranamenin Yazılı Olması

Kanunda ibranamenin yazılılık şartına ilişkin bir emir bulunmamaktadır. İbraname işçi tarafından elle yazılabilir, bilgisayar ortamında hazırlanabilir veya noter huzurunda da yapılabilir. Noter huzurunda yapılan ibranameler tavsiye edilse de hem maddi bir külfet hem de zaman alıcı bir işlem olması sebebiyle çoğu işveren tarafından uygulanmamaktadır. İbranameyi noter huzurunda yapamıyorsak, en azından işçinin kendi el yazısı ile yazması talep edebiliriz.

Bir aylık süre geçtikten sonra imzalanması

Çoğu işyerinde ibranameler işçinin sözleşmesinin sona erdiği tarih itibariyle imzalanarak özlük dosyasına konmaktadır. Ancak hem kanunda yazan hüküm hem de Yargıtay’ın bu istikamette kararı çok nettir.  “İş sözleşmesinin feshedilme tarihinden itibaren 1 ay geçmeden yapılan ibraname hükümsüzdür.Bu noktada feshi izleyen bir aylık süre, işçinin eski işine dönüp dönmeyeceğinin tespiti bakımından önemlidir. O halde feshi izleyen bir aylık sürede işverenin olası baskılarını azaltmak, iş güvencesinin sağlanması için de gereklidir. Geçerli ve haklı neden iddialarına dayanan fesihlerde dahi ibraname düzenlenmesi için feshi izleyen bir aylık sürenin beklenmesi gerekir.”( Y9HD 29.01.2013 E.2010/42101 – K.2013/3327) Ayrıca Yargıtay’ın içtihatlarında “İbranamenin tarih içermemesi ve içeriğinden de fesih tarihinden sonra düzenlendiğinin açıkça anlaşılamaması durumunda ibranameye değer verilemez.” (Y22HD 06.12.2018 E.2017/18379 – K.2018/26445) hükmü de bulunmaktadır.Bir aylık süre temelde işçi yararına bir durumdur. İşverenler açısından dikkat edilmesi gereken husus işçiye ödenmesi gereken kıdem, ihbar ve sair ödemelerin ertelenmediğidir.

Türünün ve Miktarının Açıkça Belirtilmesi

İşverenler tarafından matbu olarak imzalatılan ibranamelerde “ Tüm haklarımı aldım.” Şeklindeki beyanlar mahkemelerce dikkate alınmamaktadır. İşçiye kıdem tazminatını, ihbar tazminatı,vb ne kadar aldığını ibranameye tek tek yazılmalıdır. “Fesihten sonra düzenlenen ve alacak kalemlerinin tek tek sayıldığı ibranamede, irade fesadı haller ileri sürülüp kanıtlanmadığı sürece ibra iradesi geçerli sayılmalıdır”.

(YHGK. 21.10.2009, E.2009/396-K.2009/441).

Alacakların Noksansız ve Banka Kanalıyla Yapılması 

İşveren tarafından işçiye elden yapılan ödemeler ispatlanamayabilir. Bu durumda da işveren ödeme yapmamış gibi değerlendirilebilir.

Soru Cevap:
  1. İbranamede belirtilmeyen alacakların durumu ne olacaktır? 

“İbranamede yer almayan işçilik alacakları bakımından, borcun sona erdiği söylenemez. İbranamede yer alan işçilik alacaklarının bir kısmı yönünden savunma ile çelişkinin varlığı ibranameyi bütünüyle geçersiz kılmaz. Savunma ile çelişmeyen kısımlar yönünden ibra iradesine değer verilmelidir (Yargıtay 9. HD. 24. 6. 2010 gün, 2008/33597 E, 2010/20380 K).

  1. İbranamenin altına işçi tarafından “yasal haklarım saklı kalmak üzere…” kayıt yazılırsa geçerliliği nedir?

” İşçinin ibranamede yasal haklarını saklı tuttuğuna dair ihtirazi kayda yer vermesi ibra iradesinin bulunmadığını gösterir. 

(Yargıtay 9. HD. 4. 11. 2010 gün 2008/40032 E, 2010/31666 K).

Sonuç:

İbranameler, mutlaka yazılı olmalıdır ve sözleşme bitiminden itibaren 1(bir) ay sonra yapılmalıdır. İbranamede alacağı ödeme türleri ile miktarları yazılmalı ve ödemeler mutlaka banka kanalıyla yapılmalıdır.

Pentanova Haftalık Bültenleri instagramda da takip ediniz. 

 

 

Bültenlerimize abone olarak ilgili gelişmelerden haberdar olabilirsiniz.

Gizlilik Politikamıza buradan ulaşabilirsiniz.