Stajyerlere Ödenecek Ücretlerde Değişiklik Yapıldı
Merhaba,
25.12.2021 tarih 31692 sayılı Resmî Gazete’de 7346 sayılı kanun ile 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’nda aşağıdaki değişiklikler yapılmıştır.
3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’nun 25. maddesinin birinci fıkrasının ikinci cümlesine “aday çırak ve çırağa yaşına uygun asgari ücretin yüzde otuzundan” ibaresinden sonra gelmek üzere “, kalfalık yeterliğini kazanan mesleki eğitim merkezi 12’nci sınıf öğrencilerine asgari ücretin yüzde ellisinden” ibaresi eklenmiştir.
Eklenen bu hüküm gereğince; kalfalık yeterliğini kazanan mesleki eğitim merkezi 12. sınıf öğrencilerinin ücreti, asgari ücretin yüzde ellisine çıkarılmıştır.
3308 sayılı kanunun 31. maddesine: “Ustalık yeterliğini kazanmış olanlar mesleklerinde en az on yıl çalıştıklarını belgelendirdikleri takdirde Bakanlıkça açılacak iş pedagojisi kursu sınavına doğrudan katılabilirler. Başarılı olanlara usta öğreticilik belgesi verilir.” fıkrası eklenmiştir.
3308 sayılı kanunun geçici 12. maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve maddeye birinci fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkralar eklenmiştir.
Geçici Madde 12 – (Ek: 2/12/2016-6764/48 md.)
(Değişik birinci fıkra:21/12/2021-7346/14 md.) 2016-2017 eğitim ve öğretim yılı sonuna kadar uygulanmak üzere aday çırak ve çıraklar ile 18 inci madde hükümleri uyarınca işletmelerde mesleki eğitim gören, staj veya tamamlayıcı eğitime devam eden öğrencilere, 25 inci maddenin birinci fıkrası kapsamında yapılacak ödemeler asgari ücretin net tutarının yüzde otuzundan, kalfalık yeterliğini kazanan mesleki eğitim merkezi 12’nci sınıf öğrencilerine yapılacak ödemeler asgari ücretin yüzde ellisinden az olamaz. Mesleki eğitim merkezi programı dışındaki okul ve kurumlarda öğrenim gören öğrencilere ödenebilecek en az ücretin; yirmiden az personel çalıştıran işletmeler için üçte ikisi, yirmi ve üzerinde personel çalıştıran işletmeler için üçte biri; mesleki eğitim merkezi programına devam eden öğrencilere ödenebilecek en az ücretin ise tamamı 25/8/1999 tarihli ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun 53 üncü maddesinin üçüncü fıkrasının (B) bendinin (h) alt bendi için ayrılan tutardan Devlet katkısı olarak ödenir. Bu kapsamda yapılacak ödemeleri on eğitim ve öğretim yılına kadar uzatmaya Cumhurbaşkanı yetkilidir. Staj yapacak işletme bulunamaması nedeniyle stajını okulda yapan ortaöğretim öğrencileri ile öğretim programı gereği staj yapmak zorunda olmayan yükseköğretim öğrencilerinin yaptıkları stajlar bu fıkra hükmü kapsamı dışındadır. Kamu kurum ve kuruluşlarına Devlet katkısı ödenmez.
(Ek ikinci fıkra:21/12/2021-7346/14 md.) Bu madde uyarınca ödenen Devlet katkısı ödemenin yapıldığı tarihi takip eden iki ay içerisinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bütçesinden İşsizlik Sigortası Fonuna aktarılır.
(Ek üçüncü fıkra:21/12/2021-7346/14 md.) Birinci fıkrada bu fıkrayı düzenleyen Kanunla yapılan değişiklikler sebebiyle 2021-2022 eğitim ve öğretim yılından önceki döneme ilişkin geçmişe dönük olarak herhangi bir ücret veya Devlet katkısı ödemesi yapılmaz.
Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlık ve Türkiye İş Kurumu tarafından belirlenir.
İŞVERENLERİN STAJYER ÇALIŞTIRMA ZORUNLULUĞU
1-Stajyer Çalıştırma Zorunluluğu
3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununun 18 inci maddesinde yer alan hüküm gereği 10 ve daha fazla personel çalıştıran işletmeler, çalıştırdıkları personel sayısının %5’inden az olmamak üzere mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumu öğrencilerine beceri eğitimi, mesleki ve teknik ortaöğretim okul ve kurumu öğrencilerine staj ve tamamlayıcı eğitim yaptırmakla yükümlü tutulmuştur.
10 veya daha fazla personel çalıştıran işletmeler stajyer çalıştırmak zorundadır. İşletmeler çalıştırdıkları personel sayısının %5’inden az olmamak üzere mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumu öğrencilerine staj yaptırmalıdır. 10’ndan az personel çalıştıran işletmeler de mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumları öğrencilerine 3308 sayılı Kanuna göre staj yaptırabilir.
3308 sayılı Kanun kapsamında 10 ve daha fazla personel çalıştıran işletmeler, Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüklerince her yıl Şubat ayı içerisinde İl Millî Eğitim Müdürlüklerine ve o ildeki Yüksek Öğretim Kurumlarına bildirilmektedir.
10 ve daha fazla öğrenciye beceri eğitimi, staj ve tamamlayıcı eğitim yaptıracak işletmelerin bu amaçla bir eğitim birimi kurmaları gerekmektedir. Bu birimde, yapılan eğitim için alanında ustalık yeterliğine sahip ve iş pedagojisi eğitimi almış usta öğretici veya eğitici personel görevlendirilmesi gerekmektedir.
2-Çalıştırılacak Stajyer Sayısının Tespiti
Stajyer çalıştırma yükümlülüğü her ay çalışan sayısına göre değil, cari yılın Ocak ayında bildirilen personel sayısı üzerinden hesaplanmaktadır. İşletme yaz döneminde faaliyet gösteriyorsa, Temmuz ayı dikkate alınmaktadır.
Vardiya usulü veya mevsimlik olarak faaliyet gösteren işletmelerde staj yapacak öğrenci sayısının tespitinde gündüz vardiyasında veya faaliyet gösterdiği mevsimde çalışan personel sayısı esas alınmaktadır.
Öğrenci sayısının tespitinde kesirlerin tam sayıya tamamlanması gerekmektedir.
3-Stajyer Ücreti
3308 Sayılı Kanunun 25 inci maddesinde; “işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler ile mesleki ve teknik ortaöğretim okul ve kurumlarında staj veya tamamlayıcı eğitim gören öğrencilere asgari ücretin net tutarının; yirmi ve üzerinde personel çalıştıran işyerlerinde yüzde otuzundan, yirmiden az personel çalıştıran işyerlerinde yüzde on beşinden, aşağı ücret ödenemez.” maddesi yer almaktadır.
22.11.2018 tarihli ve 356 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı gereğince, staj gören öğrencilere ödenecek ücretin AGİ hariç net asgari ücretin yüzde 30’undan az olamayacağına ilişkin süre 2018-2019 eğitim-öğretim yılından itibaren 3 eğitim-öğretim yılı uzatılmıştır.
25.12.2021 tarih 31692 sayılı Resmî Gazete’de 7346 sayılı kanun ile 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’nda aşağıdaki değişiklikler yapılmıştır:
3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’nun 25. maddesinin birinci fıkrasının ikinci cümlesine “aday çırak ve çırağa yaşına uygun asgari ücretin yüzde otuzundan” ibaresinden sonra gelmek üzere “, kalfalık yeterliğini kazanan mesleki eğitim merkezi 12’nci sınıf öğrencilerine asgari ücretin yüzde ellisinden” ibaresi eklenmiştir.
Eklenen bu hüküm gereğince; kalfalık yeterliğini kazanan mesleki eğitim merkezi 12. sınıf öğrencilerinin ücreti, asgari ücretin yüzde ellisine çıkarılmıştır.
3308 sayılı kanunun 31. maddesine: “Ustalık yeterliğini kazanmış olanlar mesleklerinde en az on yıl çalıştıklarını belgelendirdikleri takdirde Bakanlıkça açılacak iş pedagojisi kursu sınavına doğrudan katılabilirler. Başarılı olanlara usta öğreticilik belgesi verilir.” fıkrası eklenmiştir.
3308 sayılı kanunun geçici 12. maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir:
Geçici Madde 12 – (Ek: 2/12/2016-6764/48 md.)
(Değişik birinci fıkra:21/12/2021-7346/14 md.) 2016-2017 eğitim ve öğretim yılı sonuna kadar uygulanmak üzere aday çırak ve çıraklar ile 18 inci madde hükümleri uyarınca işletmelerde mesleki eğitim gören, staj veya tamamlayıcı eğitime devam eden öğrencilere, 25 inci maddenin birinci fıkrası kapsamında yapılacak ödemeler asgari ücretin net tutarının yüzde otuzundan, kalfalık yeterliğini kazanan mesleki eğitim merkezi 12’nci sınıf öğrencilerine yapılacak ödemeler asgari ücretin yüzde ellisinden az olamaz. Mesleki eğitim merkezi programı dışındaki okul ve kurumlarda öğrenim gören öğrencilere ödenebilecek en az ücretin; yirmiden az personel çalıştıran işletmeler için üçte ikisi, yirmi ve üzerinde personel çalıştıran işletmeler için üçte biri; mesleki eğitim merkezi programına devam eden öğrencilere ödenebilecek en az ücretin ise tamamı 25/8/1999 tarihli ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun 53 üncü maddesinin üçüncü fıkrasının (B) bendinin (h) alt bendi için ayrılan tutardan Devlet katkısı olarak ödenir. Bu kapsamda yapılacak ödemeleri on eğitim ve öğretim yılına kadar uzatmaya Cumhurbaşkanı yetkilidir. Staj yapacak işletme bulunamaması nedeniyle stajını okulda yapan ortaöğretim öğrencileri ile öğretim programı gereği staj yapmak zorunda olmayan yükseköğretim öğrencilerinin yaptıkları stajlar bu fıkra hükmü kapsamı dışındadır. Kamu kurum ve kuruluşlarına Devlet katkısı ödenmez.
(Ek ikinci fıkra:21/12/2021-7346/14 md.) Bu madde uyarınca ödenen Devlet katkısı ödemenin yapıldığı tarihi takip eden iki ay içerisinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bütçesinden İşsizlik Sigortası Fonuna aktarılır.
(Ek üçüncü fıkra:21/12/2021-7346/14 md.) Birinci fıkrada bu fıkrayı düzenleyen Kanunla yapılan değişiklikler sebebiyle 2021-2022 eğitim ve öğretim yılından önceki döneme ilişkin geçmişe dönük olarak herhangi bir ücret veya Devlet katkısı ödemesi yapılmaz.
Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlık ve Türkiye İş Kurumu tarafından belirlenir.
Bu kapsamda yukarıdaki şekilde personel sayısına göre stajyer ücretleri belirlenirken, stajyer ücretleri personel sayısı ayrımı yapılmaksızın net asgari ücreti tutarının % 30 oranında ödenmesi kararlaştırılmıştır.
Daha önce mesleki ve teknik okulu mensubu olan öğrencilere, yani Yükseköğretim Kurulu (YÖK) listesinde yer alan bölümlerde okuyan öğrencilere ücret ödeme zorunluluğu bulunurken, liste ayrımı ortadan kaldırılmıştır. Dolayısıyla sigortalılığı okulu tarafından sağlanan tüm stajyerlere ücret ödenmesi gerekmektedir.
Diğer taraftan, 2547 sayılı YÜKSEKÖĞRETİM KANUNU’nun geçici 74 üncü maddesinde;
“Yükseköğretim Kurulu, 1/1/2023 tarihine kadar Devlet yükseköğretim kurumlarının lisans düzeyinde fen ve mühendislik bilimleriyle sınırlı olmak üzere, öğrencilerin öğrenimlerinin son yılında bir yarıyılı özel sektör işletmelerinde, teknoparklarda, araştırma altyapılarında, Ar-Ge merkezlerinde ya da sanayi kuruluşlarında uygulamalı eğitimle tamamlamalarını zorunlu kılmaya, uygulamalı eğitimin zorunlu kılınacağı bölümleri belirli yükseköğretim kurumlarıyla ve/veya belirli fakülte ya da bölüm ve programlarla sınırlı tutmaya yetkilidir.
Uygulamalı eğitimleri süresince öğrencilere asgari ücretin net tutarının %35’i ücret olarak ödenir. Uygulamalı eğitim ücretlerini karşılamak üzere ihtiyaç duyulan kaynak, 25/8/1999 tarihli ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun 53 üncü maddesinin üçüncü fıkrasının (B) bendinin (h) alt bendi için ayrılan tutardan Yükseköğretim Kurulu hesabına ödenen ve Yükseköğretim Kurulu bütçesine gelir ve ödenek kaydedilerek ilgili yükseköğretim kurumlarına aktarılmak suretiyle karşılanır. Aktarılan bu tutar, yükseköğretim kurumları bütçesine gelir ve ödenek kaydedilmek suretiyle öğrencilerin hesabına ödenir.
Öğrencilerin uygulamalı eğitim süresince sigorta primleri, 5/6/1986 tarihli ve 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununun 25 inci maddesinin dördüncü fıkrası hükümlerine göre karşılanır.
Eğitimin planlanması, öğrencilerin yerleştirilmesi, takibi, kaynağın aktarımı, bütçeleştirilmesi ve kullanımına ilişkin esaslar ile uygulamalı eğitime ilişkin diğer hususlar, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile Maliye Bakanlığının görüşü alınarak Yükseköğretim Kurulu tarafından belirlenir.
Bu madde kapsamına giren öğrencilere aynı uygulamalı eğitim dönemi için 5/6/1986 tarihli ve 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununun geçici 12 nci maddesi hükümleri uygulanmaz.”denilmektedir.
Ayrıca, 17.06.2021 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan “YÜKSEKÖĞRETİMDE UYGULAMALI EĞİTİMLER ÇERÇEVE YÖNETMELİĞİ”nin “Öğrencilere ödenen Devlet katkısı” başlıklı geçici 1. Maddesinde;
“2547 sayılı Kanunun geçici 74 üncü maddesi kapsamındaki işletmede mesleki eğitimler öğrencilerin öğrenim sürelerinin son yılında bir yarıyılı kapsayacak şekilde eğitim ve öğretim dönemlerinde ve tam zamanlı olarak yapılır.
(2) Birinci fıkra kapsamındaki işletmede mesleki eğitimler, Yükseköğretim Kurulu tarafından belirlenmiş yükseköğretim kurumları ve bu kurumların fen ve mühendislik bilimlerinin belirli lisans programlarıyla sınırlıdır.
(3) Bu madde kapsamında özel sektör işletmelerinde, teknoparklarda, araştırma altyapılarında, Ar-Ge merkezlerinde ya da sanayi kuruluşlarında işletmede mesleki eğitim yapan öğrencilere 1/1/2023 tarihine kadar uygulamalı eğitimleri süresince asgari ücretin net tutarının %35’i ücret olarak ödenir.
(4) Üçüncü fıkra kapsamına giren öğrenciler için 1/1/2023 tarihine kadar bu Yönetmeliğin 12 nci maddesinin yedinci fıkrası uygulanmaz.
(5) İkinci fıkra kapsamında uygulamalı eğitim kapsamına alınan program veya bölümlerde öğrenim gören öğrencilerden üçüncü fıkra kapsamı dışında kalan işletmelerde, işletmede mesleki eğitim görenler bu Yönetmeliğin 12 nci maddesinin yedinci fıkrasına tabidir.” hükümlerine yer verilmiştir.
Bu bağlamda 2547 sayılı Kanunun geçici 74 üncü maddesi kapsamındaki işletmede, özel sektör işletmelerinde, teknoparklarda, araştırma altyapılarında, Ar-Ge merkezlerinde ya da sanayi kuruluşlarında işletmede mesleki eğitim yapan LİSANS öğrencilerine, uygulamalı eğitimleri süresince asgari ücretin net tutarının %35’inin ücret olarak verilmesi gerekmektedir. Devamsızlığı olan, hastalık izninde (raporlu) olan öğrencilerin bu günlere karşılık gelen ücretleri ödenmez. Dolayısı ile işveren bu günlerin ücretlerine tekabül eden ücret desteğinden faydalanamaz.
Aday çırak, çırak ve öğrencilere ödenecek ücretler her türlü vergiden müstesnadır.
4-Devlet Tarafından Sağlanan Stajyer Desteği
13.02.2017 tarihinde MEB tarafından, stajyer çalıştıran firmalara devlet katkısının yapılacağına ilişkin kanun metin yayımlanmıştır. Bu kapsamda 20’den az çalışanı olan işletmeler için stajyer maaşının 2/3’ü, 20 ve üzerinde personel işletmeler için 1/3’ü, devlet katkısı olarak İŞKUR tarafından işverenlerin belirtilen banka hesaplarına yatırılmaktadır. Devlet katkısı tutarları takip eden ayın en geç 25. gününe kadar işletmelere ödenmektedir.
22.11.2018 tarihli ve 356 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı gereğince, staj gören öğrencilere ödenecek ücretler için uygulanan devlet katkısının ödenmesine ilişkin süre, 2018-2019 eğitim-öğretim yılından itibaren 3 eğitim-öğretim yılı uzatılmıştır.
Bu şekilde, öğrencilere ödenecek ücretlerin bir kısmı devlet katkısı olarak İşsizlik Sigortası Fonundan, sözleşmede kararlaştırılan ücretin kalan kısmı ise staj görülen işveren tarafından karşılanmaktadır.
5-Stajyerler için Prim Teşviki Var mı?
Yukarıda belirtilen devlet katkısı dışında, stajyer öğrenciler için SGK teşvik desteği bulunmamaktadır. Bir diğer ifade ile bu kapsamda olanlar için ilave istihdam teşviklerin olan 6111-7103 sayılı Kanun teşvikleri verilmediği gibi ortalama sayının hesabında da dikkate alınmamaktadırlar.
6-Stajyerlerin İş Kazası ve Meslek Hastalığı Bildirimleri
3308 sayılı Meslekî Eğitim Kanununda belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde meslekî eğitim gören öğrenciler hakkında iş kazası ve meslek hastalığı ile hastalık sigortası hükümleri uygulanmaktadır.
Stajyerlerin iş kazası bildiriminin işverenler tarafından 3 iş günü içinde SGK’ya bildirilmesi ve ayrıca ilgili eğitim kurumuna da yazılı olarak bilgi verilmesi gerekmektedir.
7-Yarı Yıl ve Yaz Tatilinde Ücret Ödeme Zorunluluğu
Millî Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliğinin 144/i maddesine göre; stajyer öğrencilere yarıyıl ve yaz tatili süresince toplam bir ay ücretli izin verilir. Buna göre, yarıyıl tatili süresince stajyer öğrencilerin ücretleri kesilmeyecektir.
8-İsteğe Bağlı Staj Yapan Öğrencilerin Durumu
Okulun staj yapmayı zorunlu tutmadığı ve öğrencinin iş kazası ve meslek hastalığı sigortasının okul tarafından yapılmadığı durumlarda da, öğrenciler bilgi ve becerilerini arttırmak, tecrübe kazanmak için staj yapmak isteyebilir. Bu durumda bu çalışmanın niteliği staj olarak değerlendirilemeyecektir.
Sigortalılığı okulu tarafından sağlanmayan öğrenciler için diğer işçiler gibi tüm sigorta kollarına tabi olarak 4/a girişi yapılacak ve çalışmalarının karşılığından diğer işçiler gibi ücret ödenecektir. Aksi durumda kaçak işçi statüsünde değerlendirilecektir.
9-Stajyerler İçin Ödenecek Primler
5510 sayılı Sosyal Sigortalar Ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 5. maddesinin 1/b fıkrasında; “5/6/1986 tarihli ve 3308 sayılı Meslekî Eğitim Kanununda belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde meslekî eğitim gören öğrenciler hakkında iş kazası ve meslek hastalığı ile hastalık sigortası; meslekî ve teknik ortaöğretim ile yükseköğrenimleri sırasında staja tabi tutulan öğrenciler, mesleki ve teknik ortaöğretim sırasında tamamlayıcı eğitim ya da alan eğitimi gören öğrenciler, kamu kurum ve kuruluşları tarafından desteklenen projelerde görevli bursiyerler ile 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 46 ncı maddesine tabi olarak kısmi zamanlı çalıştırılan öğrencilerden aylık prime esas kazanç tutarı, 82 nci maddeye göre belirlenen günlük prime esas kazanç alt sınırının otuz katından fazla olmayanlar hakkında ise iş kazası ve meslek hastalığı sigortası uygulanır. Bu bentte sayılanlar, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılırlar ve bunlardan bakmakla yükümlü olunan kişi durumunda olmayanlar hakkında ayrıca genel sağlık sigortası hükümleri uygulanır.” hükmü bulunmaktadır.
Bu bağlamda zorunlu staja tabi öğrenciler için sadece iş kazası ve meslek hastalığı primleri ödenecektir.
Bu sigortalılar için emekliliğe esas olan uzun vadeli sigorta kolları primleri(Malüllük-Yaşlılık ve Ölüm Sigortası) ödenmemektedir.
10-Stajyerliğin Emekliliğe Olan Etkisi
Mesleki ve teknik ortaöğretim sırasında tamamlayıcı eğitim ya da alan eğitimi gören öğrenciler “iş kazası ve meslek hastalığı” sigortası kapsamına olduğundan ve bu kişiler için Malüllük, Yaşlılık ve Ölüm Sigortası primleri ödenmediğinden stajyer veya öğrencilerin stajyerlik başlangıçları ve sigortalılıkları; sigortalılık başlangıcının ya da emeklilik yaşının hesaplanmasına dikkate alınmamaktadır.
11-Stajyer Çalıştırma Yükümlülüğünün Yerine Getirilmemesinin Müeyyidesi
3308 sayılı Kanunun 24 üncü maddesinde stajyer çalıştırma yükümlülüğünü yerine getirmeyen işletmeler için yaptırım düzenlenmiştir.
Buna düzenlemeye göre,10 ve daha fazla personel çalıştıran ve Bakanlıkça işletmelerde mesleki eğitim kapsamına alınan, ancak, beceri eğitimi yaptırmayan işletmeler, beceri eğitimi yaptırması gereken her öğrenci için eğitim süresince her ay 18 yaşını bitirenlere ödenen asgari ücretin net tutarının 1/3’ü nispetinde, yirmi ve daha fazla personel çalıştırılması halinde 2/3’ü nispetinde parayı mesleki eğitime katılma payı olarak Milli Eğitim Bakanlığı Merkez Saymanlığı hesabına yatırmakla yükümlü tutulmuştur.
12-Stajyerlik Sırasında İş kazası ve Meslek Hastalığında İşverenin Sorumluluğu
3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’nun 25. Maddesine göre aday çırak, çırak ve öğrencinin eğitimi sırasında işyerinin kusuru halinde meydana gelecek iş kazaları ve meslek hastalıklarından işveren sorumludur.
Saygılarımızla…
